Monique heeft ‘te veel geld’ en wil graag anderen helpen, maar hoe doe je dat?

Ze moeten er legio zijn; mensen die de berichten over de groeiende armoede aanhoren, maar die naar hun rekening kijken en constateren: bij mij gaat het nog prima. Maar die, bijvoorbeeld na het afrekenen van vier bioscoopkaartjes en de bijbehorende snacks, wel steeds vaker denken: wat als ik dit bedrag nou eens in een envelop doe elke maand voor iemand die het zwaar heeft?

,,Je hoort en leest momenteel zo veel verhalen van mensen die vertellen hoe ze geholpen zouden zijn met 100, 200 euro per maand erbij. Dat moet veel mensen aan het denken zetten nu”, zegt Monique uit de regio Arnhem. Mensen zoals zijzelf, bedoelt ze. ,,Die het kunnen missen, of die er zelfs helemaal niets van zouden merken.” Maar, weet ze uit ervaring, je belt niet zomaar ergens aan met je ‘gratis geld’.

Zelf geeft Monique, die een creatief beroep heeft, af en toe geld aan een vriendin die het niet breed heeft en die kampt met hoge zorgkosten. Dat was geen kwestie van haar ‘even’ iets toestoppen, vertelt ze. Er ging een behoorlijke strijd aan vooraf. Klopt, zegt vriendin Liesbeth. ,,Ontvangen is lastig. Wat zou dit doen met de gelijkwaardigheid in onze vriendschap?”

Monique kon zich niet neerleggen bij de uitkomst van hun discussie. ,,Zorgverzekeraars moedigen je aan om voor jouzelf het best mogelijke pakket te kiezen. Als ik nu iets mankeer, krijg ik een vergoeding van kosten die ik niet nodig heb. Maar mijn vriendin krijgt lang niet alle behandelingen en middelen vergoed die haar helpen, en die ze dus wel echt nodig heeft. Waar is het solidariteitsbeginsel gebleven?”

Dat het systeem van de zorgvergoedingen krom is, daarover waren Monique en Liesbeth het wel eens. Dat bleek ook de sleutel tot de oplossing. Bij wijze van ‘experiment’ spraken ze af dat Monique het bedrag dat haar zorgverzekeraar betaalt als ze iets mankeert, door zou sluizen naar haar vriendin. Dat gaat letterlijk in een envelop zo door de brievenbus. En dat gaat al jaren goed, zeggen ze.

Maar evenzogoed speelt de ongemakkelijkheid soms nog op. ,,Zowel aan de gevende kant als aan de ontvangende kant.” Monique wil per se niet uitstralen ‘ik kan jou weldoen’ en Liesbeth wil per se geen medelijden van een vriendin. Monique: ,,Ik moet blijven opletten; geld geven en aannemen ligt altijd gevoelig. En ik moet loslaten waarvoor iemand het gebruikt.” Haar echtgenoot vindt het maar niks wat ze doet. ,,Dat mag hij. Hij heeft een ander gevoel bij geld.”

Meer mensen trekken zich het nieuws over de groeiende armoede aan. Harde cijfers ontbreken, maar het aantal donateurs neemt iets toe, zegt een woordvoerster van het landelijke Armoedefonds dat lokale armoedeprojecten financiert. ,,De eenmalige schenkingen ook. Je kunt op onze site trouwens ook heel simpel een actie aanmaken om geld in te zamelen voor mensen in armoede. Dat gebeurt nu ook meer.”

Vragen over rechtstreeks geld geven aan iemand die het goed kan gebruiken krijgt het Armoedefonds niet vaak, aldus de woordvoerster. ,,Het klinkt aardig, maar het is niet per se een goed idee. Voor iemand in de bijstand kan het heel nadelige gevolgen hebben. Financiële toeslagen kunnen erdoor worden stopgezet.”

Ze wijst op de geruchtmakende ‘boodschappenaffaire’, waarbij een vrouw uit Wijdemeren vorig jaar 7.000 euro aan bijstand moest terugbetalen omdat ze boodschappen van haar moeder had aangenomen zonder dit te melden bij haar gemeente. De rechter haalde duizenden euro's van de boete af en 84 gemeenten, waaronder Nijmegen en Den Haag, versoepelden hun beleidsregels voor schenkingen (tot 1200 euro per jaar) aan mensen in de bijstand. Maar het blijft opletten geblazen, waarschuwen deskundigen.

Een gift aannemen is op allerlei manieren lastig, zegt Walter Hobelman. De freelance tekstschrijver uit de Achterhoek had het enkele jaren geleden financieel zwaar en schreef daar onder meer een openhartig boek over. In die moeilijke tijd, vertelt hij, lag er af en toe een anonieme envelop op zijn deurmat.

Vanuit de kerk, vermoedt Hobelman. Fijn? ,,We waren er heel dankbaar voor. Het kwam ook altijd net op het moment dat het even écht niet meer ging.. Dan konden we eindelijk die auto weer eens volgooien, boodschappen doen of andere schoenen kopen. We hebben er nooit aparte dingen van gedaan.”

Er belde ook wel eens iemand aan met een envelop. Even hartverwarmend, maar lastiger, zegt Hobelman. ,,Ik was dan altijd wat wantrouwend. Is het een gift of verwacht iemand het terug? Ik zorgde ervoor dat ik dat precies wist voordat ik het aannam. Het waren meestal giften en ik heb er achteraf nooit spijt van gehad dat ik iets heb aangepakt. Maar het kan pijnlijk zijn als je later ineens hoort: wanneer krijg ik het nou eens van je terug?”

Om problemen met instanties te voorkomen, willen Monique en Liesbeth niet met hun volledige naam in de krant. Die zijn wel bekend bij de redactie.