Nederland telt circa 750.000 huishoudens met problematische schulden. Dat betekent dat ongeveer 1 op de 11 huishoudens niet meer in staat is deze schulden zelf af te lossen, omdat het maandelijkse inkomen te laag is en er geen financiële buffer is. “Onderzoeken laten zien dat schulden mensen stress en gezondheidsproblemen opleveren en de samenleving miljarden kosten,” vertelt programmaleider Bas Pieck. “Toch worden per jaar maar zo’n 17.000 huishoudens met problematische schulden geholpen.”
Leven ‘op orde’
Mensen moeten nu vaak eerst hun leven ‘op orde’ krijgen voordat ze aan het aflossen van hun schulden kunnen beginnen. Heeft iemand bijvoorbeeld geen (stabiel) inkomen, geen vast woonadres of mentale problemen? Dan kan vaak niet gestart worden met een schuldhulptraject, terwijl de schulden ondertussen oplopen.
“Als ik de brievenbus hoorde, klopte mijn hart in mijn keel.” Voor ervaringsdeskundige Marcela betekenden schulden: angst, onzekerheid, leven zonder toekomst. Ze roept op om te stoppen met het stapelen van (incasso)kosten op rekeningen die iemand al niet kan betalen. “Mensen worden zó bang gemaakt dat de schulden verder oplopen en ze alles verliezen. Ik heb weleens tegen een deurwaarder gezegd: Ik hoop dat jij kunt slapen vannacht. Mijn kinderen en ik in ieder geval niet.”
Systeemverandering
‘Afrekenen met schulden’ richt zich op gezinnen die nu tussen wal en schip vallen, omdat ze niet in beeld zijn, de reguliere schuldhulpverlening te hoge drempels heeft, of onvoldoende ondersteuning op andere levensterreinen geboden wordt. De komende twee jaar worden circa 80 tot 100 Roermondse gezinnen met minimaal één thuiswonend kind onder de 23 jaar schuldenvrij gemaakt.
Kansfonds biedt niet alleen praktische hulp, maar wil ook weten of haar aanpak een systeemverandering teweeg kan brengen. “De Hogeschool van Amsterdam en Hogeschool Utrecht onderzoeken daarom wat de impact van onze methode is op de gezinnen en welke (beleids)veranderingen er nodig zijn om schulden te voorkomen”, vertelt Pieck. “Het onderzoek moet leiden tot concrete (beleids)adviezen, gericht op een duurzame oplossing van de schuldenproblematiek in Nederland.”
Unieke aanpak
‘Afrekenen met schulden’ onderscheidt zich van bestaande initiatieven door de inzet van revolverende financiering. Kansfonds en andere financiers stellen startkapitaal beschikbaar om de schulden van de Roermondse gezinnen af te kopen. Tegelijkertijd wordt nagegaan of het schuldenvrij maken van de gezinnen ertoe leidt dat ze minder gebruikmaken van bijvoorbeeld de Wmo, Jeugdzorg of de schuldhulpverlening, of dat een huisuitzetting wordt voorkomen.
Het bedrag dat hiermee volgens de maatschappelijke kosten-batenanalyse wordt bespaard, komt in het revolverend fonds waarmee weer nieuwe gezinnen schuldenvrij worden gemaakt. Pieck: “Zo ontstaat een sneeuwbaleffect. Met een menselijkere en effectievere aanpak willen wij de schuldenproblematiek doorbreken.”
