Roermond is de eerste gemeente die deze vernieuwende aanpak in de praktijk brengt. Het idee is simpel: Kansfonds koopt schulden van gezinnen vroegtijdig en onvoorwaardelijk af, zodat zij weer met een schone lei kunnen beginnen. Tegelijkertijd biedt de gemeente op andere terreinen alle hulp die nodig is. Het geld dat we met onze aanpak besparen, komt in een revolverend fonds waarmee weer andere gezinnen geholpen kunnen worden.
Afrekenen met schulden
Iedereen die wel eens een rekening of boete niet heeft betaald, weet dat al snel daarna de aanmaningen kunnen binnenkomen. Zo kan een kleine betalingsachterstand oplopen tot een grote schuld. Schulden leveren mensen stress en gezondheidsproblemen op en kosten de samenleving miljarden. Daarom kiest Kansfonds voor een vernieuwende aanpak: wij kopen de schulden van gezinnen vroegtijdig en onvoorwaardelijk af. Een win-winsituatie voor mens en maatschappij.
Wat is er aan de hand?
In Nederland hebben ongeveer 750.000 huishoudens problematische schulden. Dit komt neer op 1 op de 11 huishoudens. Schulden worden gezien als problematisch als mensen niet meer in staat zijn ze zelf af te lossen. Hun maandelijkse inkomen is daarvoor te laag en ze hebben geen financiële buffer. Hoewel de gevolgen voor mens en maatschappij groot zijn, worden per jaar toch maar zo’n 17.000 huishoudens met problematische schulden geholpen.
Ondertussen lopen de maatschappelijke kosten van schulden op. Uit recent onderzoek blijkt dat problematische schulden de samenleving ten minste € 8,5 miljard per jaar kosten. De kosten bestaan uit directe kosten van betrokken partijen zoals schuldeisers, rechters en overheden, maar ook kosten die als gevolg van probleemschulden ontstaan. Denk aan de kosten van verzuim, omdat mensen door de stress ziek worden, en extra zorgkosten. Mensen met schulden hebben namelijk vaker gezondheidsproblemen en een lagere levensverwachting. Ze schamen zich om hulp te vragen en doen ze dat wel, dan zorgen ingewikkelde wetten en regels vaak voor nog meer stress. Kinderen die opgroeien in een gezin met armoede en financiële problematiek, voelen zich vaker ongelukkig, presteren slechter op school, zijn angstig en trekken zich vaak terug.
Je voelt je al schuldig genoeg over een schuld. Daar heb ik geen anderen voor nodig. Zolang er direct geoordeeld wordt over financiële problemen of schulden is het heel moeilijk om het gesprek aan te gaan.
Zo werkt Afrekenen met schulden
Hoe kunnen we de uitzichtloze schuldenproblematiek doorbreken en mensen weer perspectief geven? Dat is het uitgangspunt van Afrekenen met schulden.
Integrale aanpak
Samen met de gemeente maken we gezinnen schuldenvrij. Het gaat om mensen met problematische schulden die niet in een bestaande schuldenregeling kunnen vallen, en waarbij ook op andere levensterreinen problemen spelen. We kopen de schulden snel af zodat mensen niet in een lang schuldsaneringstraject terechtkomen en ondersteunen hen ook op andere terreinen. Dit maakt onze aanpak anders dan anders. Nu is het namelijk vaak zo dat mensen eerst hun andere levensomstandigheden ‘op orde’ moeten krijgen voordat ze aan het aflossen van hun schulden kunnen beginnen. Heeft iemand bijvoorbeeld geen (stabiel) inkomen, geen vast woonadres of mentale problemen? Dan kan vaak niet gestart worden met een schuldhulptraject, terwijl de schulden ondertussen oplopen.
Doorbraakteam komt bij de mensen thuis
Door het in een keer wegnemen van de financiële zorgen en stress, ontstaat ruimte om ook andere problemen op te lossen. Dat doet een vaste en daardoor vertrouwde contactpersoon samen met het gezin. Uitgangspunt daarbij is de Doorbraakmethode van het Instituut voor Publieke Waarden (IPW). Doordat niet alleen de schulden worden afgekocht, maar het gezin ook alle ondersteuning en/of hulpverlening krijgt die nodig is, proberen we te voorkomen dat de geschiedenis zich herhaalt.
Uniek: revolverend fonds
Iets dat onze aanpak uniek maakt is het revolverend fonds. Kansfonds en andere financiers stellen startkapitaal beschikbaar in een fonds om voor ca. 80-100 gezinnen in Roermond de schulden af te kopen. We berekenen hoeveel (maatschappelijke) kosten per gezin worden bespaard door het afkopen van de schulden. De gemeente maakt budget beschikbaar voor het fonds, op basis van de besparingen die de aanpak oplevert. Daarmee kunnen we dan weer nieuwe gezinnen in de gemeente ondersteunen. Zo ontstaat een sneeuwbaleffect.
Onderzoek
Wat doet het met gezinnen als ze in een keer schuldenvrij zijn, en ze ook op andere terreinen ondersteuning krijgen? Dat gaan de Hogeschool van Amsterdam en Hogeschool Utrecht onderzoeken. Zij kijken niet alleen naar de impact op de gezinnen, maar inventariseren ook wat er in de uitvoering allemaal bij komt kijken om mensen schuldenvrij te maken én te houden. Welke lessen zijn hieruit te trekken voor toekomstig beleid? Deze bevindingen worden vervolgens vertaald in concrete (beleids)adviezen, gericht op een duurzame oplossing van de schuldenproblematiek.
-
Stap 1
Schulden afkopen
- 80-100 gezinnen met minimaal 1 thuiswonend kind onder de 23 jaar
- Looptijd 2 jaar
- Zonder verplichtingen en tegenprestaties
- Brede aanpak: ook ondersteuning op andere terreinen
-
Stap 2
Onderzoek doen
- Impact van deelname op het gezin
- Wat zijn de succes- en de faalfactoren van onze aanpak?
- Kosten-batenanalyse
- Revolverend fonds om nieuwe gezinnen te helpen
- Inzicht in noodzakelijke systeemaanpassingen
-
Stap 3
Maatschappelijk agenderen
- Mensen met schulden een gezicht geven
- Agenderen van (systeem)fouten in de huidige schuldenaanpak
- Op termijn: uitbreiding naar andere gemeenten
Geef jij ook?
Investeren in deze aanpak helpt niet alleen de gezinnen vooruit die nu meedoen. Je geeft ook andere gezinnen de kans weer een schuldenvrije toekomst op te bouwen.
Partners van Afrekenen met schulden
Een groeiend aantal partners en gulle particuliere donateurs wil de kansen van gezinnen met schulden vergroten en zich inzetten voor een doorbraak. De gemeente Roermond bijvoorbeeld. Deze lefgemeente gaat als eerste de tegendraadse aanpak met ons uitproberen. Ook trekken experts, fondsen en vernieuwers met ons op.
Contact
Hieronder vind je antwoorden op veel gestelde vragen over Afrekenen met schulden. Staat jouw vraag er niet bij? Neem dan contact op met programmaleider Bas Pieck.
Reken ook af met schulden
Wil jij samen met ons een nieuwe aanpak mogelijk maken van dit maatschappelijke probleem? Sluit je dan net als andere organisaties aan als financieel partner van ‘Afrekenen met schulden’. Zo kunnen we nog meer mensen een verdiende, nieuwe start geven. Neem voor meer informatie contact op met Anne Kinket.
Je bent jong en wilt van je schuld af
Kansfonds rekent af met schulden bij gezinnen in Roermond. Maar we doen meer om mensen schuldenvrij te maken. Samen met Stichting ONSbank helpen we ook jongeren van hun schulden af. Wat is ervoor nodig om schuldhulp beter bij hun realiteit aan te laten sluiten? Op 22 september gaan we hierover in gesprek in De Balie in Amsterdam. Praat je mee?