‘Je denkt dat het allemaal aan jou ligt’

Jouw schuld?

Schulden zijn een terugkerend thema in Nienkes leven. Zijn die eigenlijk helemaal haar eigen schuld? Het is maar hoe je het bekijkt. Nienke zelf houdt zich liever bezig met de vraag wat ervoor nodig is om jongeren ertegen te beschermen want ‘Wie midden in de schulden zit, zit diep en ziet geen licht.’ Dat gunt ze niemand.

Een studieschuld is de normaalste zaak van de wereld

Haar eerste schuld is bij de IB-Groep (nu DUO). Ze begint aan de Mode Academie en heeft van haar ouders geleerd dat je geen geld moet lenen. Haar vrienden zien het anders en zeggen: ‘Ach, het is de IB-Groep maar’. Nienke gelooft het graag, want iedereen leent er vrolijk op los en de aflossing komt later wel. In het circuit waar ze intussen belandt, is het gebruik van drank en drugs heel normaal. Nienke stopt met haar opleiding en dan krijgt de studieschuld ineens een ander karakter. Er ontstaan daarnaast meer schulden, onder meer bij haar zorgverzekering. Nienke gaat werken en weer thuis wonen. Het geeft haar de kans om haar belangrijkste schulden af te lossen en ze kan daardoor weer een gewone zorgverzekering afsluiten. Het valt echter nog niet mee om uit haar oude leven te ontsnappen en daar is uiteindelijk een verhuizing naar Rotterdam voor nodig.

Een schuld is zo gemaakt

‘Een schuld is zo gemaakt’ zegt Nienke. Wie leeft van het minimum heeft elke dag een ijzeren discipline nodig. Een extra uitgave, een foutje of een kleine tegenvaller kan het begin zijn van grotere problemen. Er is immers geen ruimte om het weer recht te breien. Het lukt Nienke onder die omstandigheden niet om het overzicht te bewaren. ‘Ik ben niet goed in plannen’ zegt ze. Het schuldgevoel maakt dat het lang duurt voor ze hulp vraagt. Uiteindelijk komt ze in een traject van de Gemeente Rotterdam en na drie jaar is ze schuldenvrij.

Licht zou ons goed doen

Het christelijke geloof is belangrijk voor Nienke. Het klinkt door in de woorden die ze kiest. Ze vindt er de veiligheid die ze zoekt én genade. Die genade zou ze ook wel wat meer willen zien in de samenleving. ‘Je voelt je al schuldig genoeg over een schuld. Daar heb ik geen anderen voor nodig. Mensen zien het als zwak. Daarom houden de meeste mensen het liever voor zich.’

Nienke werkt meer dan een jaar in de zorg wanneer pijn uit het verleden getriggerd wordt. Ze valt uit en besluit dat ze grondig af wil rekenen met het verleden. Als het UWV een rekenfout maakt en die pas na een jaar wordt ontdekt, wordt Nienke geconfronteerd met een schuld bij de Belastingdienst. Die €4.000,- krijgt ze nooit zelf afgelost. Ze ontvangt een brief die ze samenvat met de woorden: ‘Betalen of we leggen beslag.’

Kiezen voor stress of voor rust

Ze besluit budgetbeheer in te schakelen bij Nieuw Vaarwater. Dat is het eerste jaar gratis. Zo beschermt ze zichzelf tegen de uitzichtloosheid van het eindeloze aflossen. Met de Belastingdienst lukte het immers niet om tot een schikking te komen. ‘Het allerbelangrijkst is nu rust en overzicht. Kies ik voor rust of kies ik voor stress met alle gevolgen van dien? Herstellen, dingen uit het verleden opruimen en mijn gezondheid staan nu op de eerste plaats.’ Hoe ze het budgetbeheer na dit eerste jaar moet betalen weet ze nog niet.

Klarna zou er minder schattig uit moeten zien

Over toekomst gesproken. Nienke zou willen dat jongeren al op school leren om over geldzaken te praten en over hoe je die slim kunt organiseren. ‘Online shoppen is zoveel makkelijker dan winkelen in de tijd dat je eerst een stuk moest fietsen.’ Ook zou ze willen dat Klarna er minder schattig uitziet ‘met al dat roze, want het is een zwart gat waar ze je intrekken’. Ze zou willen dat de periode dat iemand onder bewind staat veel meer wordt gezien als een periode om te leren wat je misschien nooit geleerd hebt. Of nog beter: ‘Waarom gaan we niet preventief te werk en krijgt iedereen met een minimum inkomen budgetbeheer aangeboden?’

Het grootste probleem blijft echter staan. Dat is dat het voor heel veel mensen niet of nauwelijks mogelijk is om rond te komen. Pas als de sociale basis weer gelegd is, krijgen mensen een eerlijke kans en is het de vraag of de schulden op hun naam eigenlijk wel hun schuld zijn. Intussen maakt Nienke er het beste van. Opgeven is voor haar geen optie.

Fotografie: Linelle Deunk