Veelgestelde vragen over Afrekenen met schulden

Afrekenen met schulden is een initiatief van Kansfonds. Het idee is simpel: we kopen schulden van gezinnen vroegtijdig en onvoorwaardelijk af, zodat zij weer met een schone lei kunnen beginnen. Samen met de gezinnen bepalen we welke ondersteuning en/of hulpverlening nog meer nodig is om uit de schulden te blijven. Het geld dat we met onze integrale aanpak besparen, komt in een revolverend fonds waarmee weer andere gezinnen geholpen kunnen worden. Daarnaast onderzoeken we de impact van onze aanpak op de gezinnen en kijken we welke (beleids)veranderingen er nodig zijn om schulden te voorkomen.

Schulden leveren mensen stress en gezondheidsproblemen op en kosten de samenleving miljarden. Toch worden per jaar maar zo’n 17.000 huishoudens met problematische schulden geholpen, terwijl er circa 750.000 huishoudens met problematische schulden zijn. Dat komt omdat de drempels om deel te kunnen nemen aan een regulier schuldhulptraject hoog zijn. Kansfonds kiest daarom voor een andere aanpak, waarin niet alleen naar mensen met schulden wordt gekeken, maar ook naar waar het vastloopt in het systeem.

Afrekenen met schulden is uniek door het inzetten van een revolverend fonds. Dat werkt als volgt: doordat een gezin bijvoorbeeld geen aanspraak hoeft te maken op de Wmo, Jeugdzorg of de schuldhulpverlening, of bijvoorbeeld omdat een huisuitzetting wordt voorkomen, worden kosten bespaard. Hoe hoog die besparing is, laten we doorrekenen. Het bedrag dat wordt bespaard, komt terug in het revolverend fonds waarmee weer nieuwe gezinnen schuldenvrij worden gemaakt.

Revolverende fondsen zijn er om maatschappelijke doelen te financieren. Met Afrekenen met schulden zet Kansfonds in op een fundamenteel andere, opschaalbare aanpak van schulden. Doordat het geld dat onze aanpak bespaart in een revolverend fonds komt waarmee weer andere gezinnen van hun schulden kunnen worden afgeholpen, zorgen we ervoor we dat onze aanpak als een vliegwiel werkt en niet eenmalig is.

Armoede en schulden hebben een enorme impact op mensen. Kansfonds probeert nieuwe manieren uit om mensen bestaanszekerheid te geven. Door het afkopen van hun schulden bieden we mensen weer perspectief, en besparen we de samenleving geld. Een win-winsituatie voor mens en maatschappij.

Kansfonds is de initiatiefnemer, Roermond de lefgemeente die als eerste wil afrekenen met schulden. Het Instituut voor Publieke Waarden (IPW) is met hun Doorbraakteam betrokken bij de uitvoering. De Hogeschool van Amsterdam en Hogeschool Utrecht doen onderzoek.

In Nederland hebben ongeveer 750.000 huishoudens problematische schulden. Dit komt neer op 1 op de 11 huishoudens. Schulden worden gezien als problematisch als mensen niet meer in staat zijn ze zelf af te lossen; hun maandelijkse inkomen is daarvoor te laag en ze hebben geen financiële buffer.

De gemeente Roermond is de eerste gemeente die deze aanpak met ons uitprobeert. We verwachten dat circa 80-100 huishoudens met minimaal 1 inwonend kind onder de 23 jaar kunnen meedoen. Het gaat om huishoudens met problematische schulden die niet in de reguliere schuldhulpverlening geholpen kunnen worden.

Dat is de kern van onze aanpak: door het in één keer wegnemen van de financiële zorgen en stress, ontstaat ruimte om ook andere problemen op te lossen. Dat doet een vaste en daardoor vertrouwde contactpersoon samen met het gezin. Doordat niet alleen de schulden worden afgekocht, maar het gezin ook alle ondersteuning en/of hulpverlening krijgt die nodig is, proberen we te voorkomen dat de geschiedenis zich herhaalt.

Er is al veel onderzoek gedaan naar wat níet werkt in de huidige schuldhulpverlening. Wij willen onderzoeken wat er gebeurt als je een alternatieve aanpak introduceert en of die passende oplossingen biedt. Wat doet het met de financiële, fysieke en mentale gezondheid van gezinnen als ze in een keer schuldenvrij zijn en ze ook op andere terreinen ondersteuning krijgen? De Hogeschool van Amsterdam en Hogeschool Utrecht onderzoeken de impact op deelnemende gezinnen en de randvoorwaarden die nodig zijn voor een effectieve interventie, de obstakels die we tegenkomen en waar verandering nodig is. Het onderzoek moet lessen voor toekomstig beleid opleveren. Concrete (beleids)adviezen, gericht op een duurzame oplossing van de schuldenproblematiek.

Afrekenen met schulden gaat in het voorjaar van 2025 van start en het onderzoek duurt twee jaar. Naar verwachting zijn de eerste resultaten twee jaar na de start bekend, halverwege 2027.