Na een jarenlange stijging van het aantal dakloze mensen in Nederland, komen er steeds meer mensen in actie. Er doen nu zóveel mensen een urgent beroep op een woonplek dat woningbouwcorporaties, opvangorganisaties en overheid naarstig op zoek zijn naar oplossingen. Op 8 juli presenteerden zij een gezamenlijk adviesrapport voor huisvesting van kwetsbare groepen. Maar ondanks alle inzet laten gemeentes weten dat het voorlopig niet mogelijk is om iedereen een thuis te geven. Het blijft bij het deels managen van de schaarste. Met een blijvende groep dakloze mensen tot gevolg.
Sámen wonen moet lonen
Op 10 oktober is het Wereld Daklozendag, een dag waarop wereldwijd aandacht wordt gevraagd voor dakloze mensen. En dat is helaas nog steeds hard nodig. In Nederland zijn 36.000 mensen geregistreerd als dakloos, maar in werkelijkheid is de groep mensen zonder thuis veel groter. In de huidige wooncrisis zou het bieden van een thuis aan hen die dat niet hebben de eerste prioriteit moeten zijn.
Europees kampioen vrijwilligerswerk
In veel plannen wordt één ding over het hoofd gezien: de mogelijkheden van de samenleving om thuis te geven. Wat als we die echt gaan benutten? Onze wens om een ander te helpen is enorm groot. We helpen bekenden, geven gul aan goede doelen en zijn zelfs Europees kampioen vrijwilligerswerk. Ook mensen zonder thuis willen we helpen. Een vriend die tijdelijk onderdak nodig heeft, een gezin dat maar net kan rondkomen of de straatkrantverkoper; als het even kan geven we thuis.
Maar geven aan mensen zonder thuis is niet altijd gemakkelijk. Iemand in de bijstand kan niet of maar heel beperkt steun ontvangen. Zelfs als je moeder boodschappen voor je haalt kan dat al ten koste gaan van je uitkering, weten we sinds vorige zomer. En ook als je thuis de kosten deelt lever je snel in op de uitkering. Onderzoek heeft laten zien dat deze kostendelersnorm ervoor zorgt dat meer jongeren dakloos worden. Uit angst om inkomen te verliezen wijzen ouders noodgedwongen hun kind van 21 jaar de deur.
Beschikbare woonruimte benutten
Mooie initiatieven als Kamers met Aandacht en Onder de Pannen vinden mensen die voor een lage huur een woonplek beschikbaar hebben, bijvoorbeeld voor jongeren uit de jeugdzorg of economisch dakloze mensen. Een ideale manier om beschikbare woonruimte te benutten. Helaas zijn er veel regels die deze oplossing belemmeren. Een hypotheekverstrekker of verhuurder kan onderhuur belemmeren, inkomsten uit verhuur kunnen impact hebben op uitkeringen of toeslagen, of het lukt niet om een vergunning te krijgen voor de bewoning van een tuinhuisje.
Er zijn gelukkig steeds meer gemeentes en woningbouwcorporaties die ruimte bieden aan deze initiatieven. Toch zouden thuisloze mensen enorm geholpen zijn als deze uitzonderingen niet steeds bevochten hoeven worden. En dat is dan ook mijn pleidooi: geef ruim baan aan de samenleving om thuis te geven. Het eerdergenoemde adviesrapport doet dezelfde oproep; samenwonen moet lonen. Dat kan door de kostendelersnorm af te schaffen, sociaal woningdelen mogelijk te maken en te stoppen met het tellen van tandenborstels, een onderzoeksmethode van sociaal rechercheurs om bijstandsfraude op te sporen.
Jubelton
De politiek heeft laten zien dat we in staat zijn om de samenleving meer ruimte te bieden in de wooncrisis. Starters kunnen steeds moeilijker een huis kopen. Daarom bedacht de overheid de jubelton. Jonge mensen kunnen een belastingvrije schenking krijgen van hun ouders van een ton. De effectiviteit van de maatregel wordt vanwege het prijsopdrijvende effect op de woningmarkt hevig betwist, maar als we voor starters een dergelijke uitzondering kunnen maken dan kan het ook voor (dreigend) dak- en thuisloze mensen. Zij hebben de zorg van de samenleving harder nodig, en daar is slechts een schijntje van een jubelton voor nodig.
Contact
Dit opiniestuk is geschreven door projectadviseur Willem van Sermondt en op 7 oktober 2021 gepubliceerd in het Parool. Neem contact met Willem op als je hierover van gedachten wilt wisselen.
