Ongedocumenteerde mensen

Om wie gaat het?

In Nederland wonen naar schatting tussen de 23.000 en 58.000 mensen zonder geldige verblijfspapieren. Maar waarschijnlijk ligt dat aantal veel hoger. Vaak wordt gedacht dat het gaat om uitgeprocedeerde vluchtelingen die op straat zijn beland. Maar dat beeld klopt niet helemaal.

Het gaat bijvoorbeeld ook om jongeren die hier geboren zijn nadat hun ouders naar Nederland kwamen om te werken, maar zonder verblijfspapieren. Om oudere migranten die hier soms al 30 jaar zijn en geen banden meer hebben met het land dat ze achterlieten. Jonge nannies die op straat worden gezet door hun ‘werkgever’. En vrouwen die na vele jaren door hun man zijn verlaten, terwijl hun verblijf nooit wettelijk goed geregeld is.

Uitsluitingsbeleid heeft inhumane gevolgen

Nederland voert een streng beleid dat illegale migratie moet ontmoedigen. Wie hier niet legaal is, heeft nauwelijks rechten. De rijksoverheid verwacht dat dit mensen afschrikt om te komen of te blijven. Maar uit geen enkel onderzoek blijkt dat dit zo is. Wat wel blijkt is dat mensen daardoor worden uitgesloten van alles wat nodig is voor een menswaardig bestaan. Hun basisrechten brokkelen af.

Niet mogen bestaan is onmenselijk

De leefomstandigheden van mensen zonder papieren kunnen uitermate slecht zijn. Ze hebben bijvoorbeeld geen veilig onderdak. Vaak zijn ze afhankelijk van anderen, wat kan ontaarden in uitbuiting en (seksueel) misbruik.

Ook vallen levens genadeloos stil. Zonder papieren mag je niet studeren, geen stage lopen, geen werkervaring opdoen. Zelfs vrijwilligerswerk is uitgesloten. Dat leven in de wachtstand raakt vooral kinderen en jongeren. Zij groeien op zonder toekomst, zonder hoop. Ze voelen dat ze geen deel uitmaken van de samenleving waar ze zijn. Zij denken daardoor minder waard te zijn dan hun leeftijdgenoten. Hun positief zelfbeeld brokkelt af, terwijl ze barsten van de talenten en ambities. Dat alles trekt diepe sporen in hun bestaan.

Ingewikkelde procedures maken mensen rechteloos

Ondanks dat onder bepaalde omstandigheden iemands verblijf gerechtigd is, krijgt niet iedereen verblijfspapieren. Je recht krijgen is erg ingewikkeld en het systeem is niet makkelijk toegankelijk. Zo komen bijvoorbeeld mensen niet door de screening als ze hun verhaal niet helder kunnen vertellen. Maar soms zijn de trauma’s daarvoor gewoonweg te groot. Doordat mensen onvoldoende gebruik kunnen maken van hun (mensen)rechten, lopen ze verblijfspapieren mis. En daarmee uitzicht op een menswaardig bestaan.

Vergeten groep in politieke discussie

Er is veel politieke discussie over migratie. Hoe houden we de toestroom in de hand? Hoe spreiden we de opvang? Maar er wordt nauwelijks gesproken over de mensen die hier al zijn, maar voor wie we als samenleving wel verantwoordelijkheid dragen. Ze worden vergeten, niet genoemd. Er wordt geen urgentie gevoeld, terwijl hun bestaan niet menswaardig is.

Bestaanszekerheid maatschappelijke organisaties onder druk

Niet alleen de bestaanszekerheid van mensen zonder verblijfspapieren staat onder druk. Maar ook van de organisaties die hen helpen. De meeste krijgen geen structurele financiering van de rijksoverheid of gemeente. Ze moeten het hebben van giften, kerken, fondsen en vrijwilligers. Omdat er zo weinig middelen zijn, kunnen ze nauwelijks meer doen dan de hulp geven die direct nodig is. Zoals samenwerking zoeken met elkaar en nieuwe oplossingen bedenken die de bestaansonzekerheid doorbreken.

Contact

Heb je een vraag over mensen zonder geldige verblijfspapieren? Neem dan contact op met een van onze programma adviseurs.