Stem geven aan dakloze mensen

Persoonlijke doelen

Het onderzoek van Jorien laat zien dat mensen heel goed in staat zijn om een eigen doel te formuleren. Ze willen bijvoorbeeld een woonplek, stabiel inkomen en een oplossing voor eventuele schulden. Geen gekke doelen voor iemand die dakloos is. Bovendien blijkt dat het vertrouwen in het behalen van die doelen positief samenhangt met een hogere kwaliteit van leven: mensen die bij de start van het onderzoek meer vertrouwen hadden in hun eigen kunnen, ervaarden later ook meer verbeteringen in hun gezondheid.

Daarom is het pleidooi van Jorien om persoonlijke doelen centraal te stellen in de hulpverlening en daarbij in te zetten op het versterken van:

• Autonomie, het gevoel dat je grip hebt op je eigen leven;
• Competentie, het vertrouwen dat je jouw doel kan bereiken;
• Verbondenheid, het gevoel dat je er niet alleen voor staat.

Autonomie is niet ‘alles zelf moeten kunnen’

In het politieke debat wordt autonomie vaak gelinkt aan eigen verantwoordelijkheid. Dat is niet wat Jorien bedoelt. Het gaat om het centraal stellen van de persoonlijke wens, in een tempo dat past bij ieders eigen situatie. Dit is iets anders dan het streven naar volledige zelfstandigheid voor iedereen. Juist het element van verbondenheid is daarin essentieel. ‘In een samenleving met allemaal mensen die vertrouwen hebben in het eigen kunnen, maar waar geen verbondenheid is, komen we ook niet verder.’

Rol van een inloophuis

De inloophuizen, wijk- en straatpastoraten die Fonds Franciscus ondersteunt, bieden dakloze mensen een huiskamer om tot rust te komen en zichzelf te zijn. Een plek waar even helemaal niets hoeft. Dat is de kern van het presentiewerk en vaak uniek aan een inloophuis. De inloophuizen werken aan eigenwaarde, zelfregie en soms toegang tot reguliere hulpverlening. De persoonlijke relatie met een medewerker, vrijwilliger en andere bezoekers staat hierbij voorop. Deelneemster aan de workshop, Jeannet van ’t Hemeltje in Eindhoven onderstreept dit belang: “door de coronacrisis zien we nog beter wat het belang is van het huiskamergevoel en de verbondenheid voor thuisloze mensen.”

Kan de focus op het behalen van doelen deze kracht van inloophuizen tenietdoen?

Eigenlijk is het is juist andersom. De onvoorwaardelijke verbondenheid is een belangrijk voorwaarde in het werken aan doelen, zeggen verschillende deelnemers. Je moet weten dat je niets hoeft, je mag falen en je mag altijd weer terugkomen. Dit is in de praktijk een uitdaging want kwetsbare mensen komen tal van drempels tegen waardoor het behalen van doelen niet gemakkelijk is. Het is de kunst van een presentiewerker om juist dan aanwezig te blijven.

Volgens Jorien kunnen inloophuizen omdat ze zo sterk zijn in die verbondenheid, ook bijdragen aan het versterken van autonomie en competentie: ‘Inloophuizen mogen best benadrukken bij gemeentes dat hun verbondenheid niet alleen belangrijk is op zichzelf, maar dat het ook bijdraagt aan een verbeterde kwaliteit van leven van dakloze mensen.’