‘Jouw bubbel is niet dé waarheid’

Of de doorgewinterde presentatrice gespannen is voor de live-uitzending van The Passion? Ze kijkt nuchter. ‘Een beetje. Maar dat is wel lekker, hoor. Het houdt me alert. Een groot spektakel mag het dit jaar natuurlijk niet worden, er komt geen plein volgepakt met toeschouwers. Tegelijk is het daardoor ook compleet anders dan anders – en dat geeft wel wat extra spanning.’ We spreken Anita in februari. Door de onzekerheid rondom de lockdown is dan nog niet bekend welke vorm The Passion op 1 april krijgt. ‘Ik hoop dat ik samen met de dragers van het grote kruis door Roermond mag lopen, en hen kan vragen: ‘Voor wie ben jij er?’ Om die vraag draait The Passion dit jaar. Ik hoop überhaupt contact te kunnen maken. Misschien gaan mensen op het balkon staan, of hangen ze uit het raam. Dan kan ik wel gesprekjes aanknopen.’

Recht op een tweede kans

Uit het paasverhaal kun je als gelovige of ongelovige allerlei boodschappen ontlenen. Anita: ‘Voor mij persoonlijk gaat het over de vraag: ‘Kun je iemand vergeven? We hebben allemaal goede en slechte eigenschappen, de vraag is: hoe ga je daarmee om? Als iemands iets slechts gedaan heeft, vind ik dat hij een tweede kans verdient. Je hoeft iemand niet gelijk af te schrijven. In de paasvertelling ontkent Petrus drie keer dat hij bij Jezus hoort, uit angst om gevangen genomen te worden. Jezus confronteert hem daarmee, maar laat hem niet vallen, omdat hij begrijpt dat Petrus’ gedrag menselijk is. Jezus’ begrip en vergiffenis versterken het geloof van Petrus.’

In de wurggreep van een octopus

In de verslavingskliniek zag ik cliënten die soms voor de achtste keer waren opgenomen. Ik dacht: hè? Hoe kan dat nou? Dan is er toch iets mis met de behandeling? Nee, zo werkt het dus niet. Je kan niet van iedereen verwachten dat hij na een fors behandeltraject weer vrolijk meedraait in de maatschappij. Dat realiseerde ik me pas écht toen ik het met eigen ogen zag. Een verslaving is als een octopus die je met haar tentakels in een wurgreep houdt. Is het dan fair om te zeggen: eigen schuld dikke bult? Sommige mensen kunnen niet anders, en hebben dus hun hele leven lang zorg nodig. Dat kun je dan wel ‘zwak’ vinden, maar het is de realiteit. En die moeten we als samenleving wíllen zien. We moeten daarmee leren dealen. Het heet niet voor niets sa-men-leving. Je moet het echt mét elkaar doen.’

Armoede komt niet uit de lucht vallen

‘Iedereen heeft z’n verantwoordelijkheid om de wereld leefbaar te maken voor de ander’, vindt Anita, ‘maar we mogen ook veel van de regering verwachten. Die is hard nodig om de kwetsbaren te beschermen en kansen te geven. En ik heb de afgelopen jaren gezien dat dat veel te weinig gebeurt. Dat ‘gave’ land waarin wij leven kent nog zoveel zwerfjongeren, psychisch verwarde personen en mensen in armoede. Die problemen komen niet uit de lucht vallen. Ze zijn een gevolg van tien jaar te liberaal beleid dat de zwakken negeert. En daar is een grote groep mensen de dupe van geworden. Het is wel erg makkelijk om als regering te zeggen: mensen kunnen hun eigen problemen wel oplossen. Ja, dank je de koekoek, dan hoeft de regering dus niet zélf de verantwoordelijkheid te nemen.’

Mijn waarheid is niet jouw waarheid

En welke verantwoordelijkheid heeft de individu, vindt Anita? ‘De grootste les die ik heb geleerd van de serie Anita wordt opgenomen, is dat elk mens een eigen belevingswereld heeft, en daarmee ook een eigen waarheid. Iedereen reageert anders op gebeurtenissen in het leven – door je opvoeding, ontwikkeling en ervaringen. Mijn advies is dan ook: besef altijd dat jouw ‘bubbel’ niet dé waarheid is. Kies je ervoor naar de ander te luisteren en zijn of haar belevingswereld te begrijpen, dan heb je een totaal ander vertrekpunt voor een gesprek.’

Dader én slachtoffer

In de vrouwengevangenis sprak Anita met de 41-jarige Feride, die een straf van twaalf jaar uitzit. ‘Deze dame is zelf jarenlang geestelijk en fysiek mishandeld door haar ex-partner. Uiteindelijk stelde hij haar voor een onmogelijk dilemma: ‘Als je persoon X niet vermoordt, gaan je kinderen eraan.’ Ze koos voor haar kinderen en vermoordde een man. In eerste instantie denk je: waarom ging je niet naar de politie? Maar deze vrouw werd al jaren totaal beheerst door haar partner, heeft nooit een eigen stem gehad. Vaak zijn deze daders dus zelf ook slachtoffer.’ Tijdens het gesprek met Feride kreeg Anita begrip voor haar keuze. ‘Ik had misschien wel hetzelfde gedaan in haar situatie. Dat is een waardevol inzicht. En het biedt ruimte voor vergeving. Goed luisteren naar een ander die in eerste instantie zóveel verschilt van jou, is dan ook cruciaal. Net als jezelf in die ander verplaatsen: wie zou ík in die situatie zijn geweest?’