Knokken voor een schone lei

‘Soms vraag ik me af: wat had ik allemaal gekund als ik geen schuld had gehad? Als ik al die energie ergens anders in had kunnen stoppen’, zegt Sandra in haar werkkamer op het stadsdeelkantoor. Namens de PvdA zit ze in het dagelijks bestuur van Amsterdam Nieuw-West, met in haar portefeuille onder meer volkshuisvesting en economische zaken. Het gaat goed met Sandra, maar dat is wel eens anders geweest. Op tafel ligt een exemplaar van haar boek Schone Lei, waarin ze haar eigen verhaal vertelt en dat van andere Nederlanders, die net als zij een grote schuld te boven kwamen. Ondernemers, BN’ers en politici. ‘Het boek bevat praktische tips om uit de schulden te komen, maar dient vooral als inspiratiebron. Het laat zien: het kan weer goedkomen met je, écht waar.’

Een enorme loser

Als ze één ding leerde van het maken van dit boek, is het dat mensen met schulden ontzettend divers zijn. ‘Het kan iedereen overkomen. Maar het irriteert me enorm dat deze groep in de media zo stereotiep wordt neergezet, als lui en dom. Dan zag ik als twintiger iemand op het journaal in de voedselbank staan en zware shag roken. Tja, daar herkende ik mezelf niet in. Al die jaren dat ik een schuld had, heb ik nooit iemand ontmoet met wie ik me kon identificeren. Of iemand die zijn geldzorgen overwonnen had, tegen wie ik kon opkijken. Geldproblemen zijn nog steeds een groot taboe in Nederland. Ik heb me zo geschaamd voor mijn situatie, ik voelde me zo’n enorme loser. Daardoor durfde ik pas in 2018 over mijn schuld te praten… toen ik ’m volledig had afbetaald.’

Eigen kroegbaas

Sandra was eenentwintig toen ze een café kocht in de Amsterdamse Pijp. Een echte buurtkroeg met een vaste klantenkring. Vol enthousiasme begon ze aan het avontuur. Maar al gauw ontdekte ze dat het financieel moeilijk te bolwerken was. ‘Ik had stamgasten die elke dag hun hart kwamen luchten. Heel bijzonder, maar ik verdiende niet veel aan ze. Ik ontdekte dat achter de bar staan ook welzijnswerk is, en daar bleek ik goed in te zijn. Allerlei gezellige avondjes organiseerde ik voor ze, terwijl de huur en de contracten met de energieleverancier en bierbrouwer doorliepen.’ Na verschillende vechtpartijen in de kroeg moest ze een aantal vaste klanten de toegang weigeren. En daarmee liep ze ook een stuk omzet mis. Na twee jaar trok ze haar conclusie: dit ging zo niet langer. Ze verkocht de boel met verlies en bleef achter met een schuld van bijna een ton.

Moegestreden

Sandra probeerde meerdere keren in een schuldhulptraject te komen. Maar vanwege een slepende rechtszaak met een debiteur uit haar oude café, adviseerde de schuldhulpverlening haar om dat eerst af te wachten. ‘Stom natuurlijk, ik had het traject in gemoeten en de kosten van de rechtszaak later moeten afbetalen.’ In 2015 kwam ze dan eindelijk in een traject terecht. ‘En omdat ik toen al goed verdiende, had ik alles binnen twee jaar afbetaald. Na twaalf jaar was ik eindelijk schuldenvrij. Blij? Ik was helemaal kapot.’

Rolmodellen geven hoop

‘Als ik nu terugkijk, zie ik dat die schaamte een grote rol speelde’, zegt Sandra. ‘Ik dacht alsmaar: ik ben een vrouw van kleur en een alleenstaande moeder. Daar kan niet óók nog een schuld bij. Als ik wel had gepraat, had ik eerder mensen ontmoet die me konden helpen, of met wie ik me kon identificeren. Mensen gaan dan met je meedenken, of steken je een hart onder de riem. Dat kan al zoveel betekenen. Het helpt je zelfbeeld op te krikken en om vól te houden. Het is dan ook een van de grootste lessen uit m’n boek: praat! Dat geldt ook voor mensen die een schuld te boven kwamen. Zo zien anderen dat ze niet alleen staan. Rolmodellen geven hoop, hun verhalen komen beter aan dan informatiebrochures. Goed samenleven is samen geldproblemen bespreekbaar maken.’

Het taboe doorbreken

Als stadsdeelbestuurder ziet Sandra nu kansen om het taboe rondom schulden te doorbreken. ‘Het gros van mijn stadsdeelbewoners is momenteel aan het overleven door de energiecrisis en hoge inflatie. Door de crisis zien we in: hee, dit kan iedereen overkomen. Ik hoop dat het mensen de ballen geeft om erover te praten.’ Door haar eigen ervaringen maakt Sandra makkelijk contact met bewoners die het niet breed hebben. ‘Eindelijk iemand die het snapt, hoor ik vaak. Ik zeg dan terug: jij kan uiteindelijk ook bestuurder worden, hè? Kijk maar naar mij, ik heb het ook geflikt.’