Open armen voor de meest kwetsbaren

Een luisterend oor, sociale contacten, praktische hulp; de circa 200 inloophuizen in Nederland zijn vaak het laatste vangnet voor kwetsbare mensen die niet alleen in fysieke, maar ook in sociale nood zijn. Journalist Etchica Voorn en fotograaf Mona van den Berg namen een kijkje bij deze laagdrempelige toevluchtsoorden.

De Rietveldbuurt in Utrecht, gezellig, schoon en opgeruimd. Niet wat je van een ‘moeilijke buurt’ zou verwachten. Samen met fotograaf Mona van den Berg bezoek ik het buurtpastoraat Utrecht, waar buurtpastores Elizabeth van Dis (33) werkt. Op mijn opmerking dat de buurt zorgeloos overkomt, antwoordt ze: ‘Achter de voordeuren speelt zich veel sociaal leed af. Door corona is de werkloosheid gegroeid, leven mensen in grotere armoede en lopen de spanningen thuis op. Huiselijk geweld en de psychische nood nemen toe’. Dit bevestigt Cor Hollander (62), die als vrijwilliger actief is in de bewonerscommissie. Ze maakt zich zorgen: ‘Het gaat beter sinds de renovatie van de buurt, maar er wordt te veel in groepjes geleefd in plaats van samen. Straat-feestjes zijn er door corona niet meer bij, waardoor je elkaar minder kent. De sociale contacten hollen achteruit en er is veel wantrouwen.’

Buurt Pastoraat

Vitaal belang

Tijdens de lockdowns hadden mensen veel minder contact met elkaar. En juist die sociale contacten zijn van vitaal belang, zegt Elizabeth. ‘Daarom ga ik naar de mensen toe. Het winnen van vertrouwen is enorm belangrijk, zeker als het om de meest kwetsbare mensen gaat. Ik zoek ze op op straat, kom bij ze thuis, eet mee of ik ga als ondersteuning mee naar een gesprek met Jeugdzorg.’

Buiten in het zonnetje komt buurtbewoner Karin erbij zitten. ‘Ik was hier illegaal toen ik zwanger werd. Ik moest terug naar Bolivia met mijn zoontje, vier jaar duurde het voordat ik weer herenigd werd met mijn man. Zonder Elizabeth zou ik het heel moeilijk hebben. Ik kan goed met haar praten, ze helpt met een taalcursus, het invullen van papieren, maar ook bij het vinden van een sportclub voor mijn zoontje. Veel mensen in de buurt beheersen het Nederlands niet, hoe moeten zij formulieren invullen?’

Als deze plek niet zou bestaan, loopt een kwetsbare groep het risico te vereenzamen. Sommigen zullen de weg totaal kwijtraken.

Herma vrijwilliger bij Stichting Inloophuis Dieren
Inloophuis Dieren

Gangmaker

We gaan door. Naar het volgende inloophuis, in het Gelderse Dieren. Stichting Inloophuis Dieren voert de slogan ‘Binnen zonder kloppen’, het is gevestigd in een voormalig schoolgebouw. In de huiskamer zit een clubje van tien mensen, buurtbewoners en vrijwilligers. Een man leest onverstoorbaar de krant, terwijl Ronnie, voormalig oud-ijzerboer, het hoogste woord heeft.

Vóór coronatijd ontving het inloophuis zo’n driehonderd mensen per week, vertelt coördinator Joukje, die verantwoordelijk is voor activiteiten zoals schilderen en kleding maken. ‘Nu is dat de helft. De meeste activiteiten kunnen vanwege corona niet doorgaan, gelukkig draait De huiskamer wel goed. Dat is ons belangrijkste werk’. We krijgen een hartelijke ontvangst van Mieke, die het reilen en zeilen van De huiskamer coördineert. ‘Het is volle bak vandaag’, zegt ze, gevolgd door een hartelijk: ‘Koffie?’ Ze vervolgt: ‘In De huiskamer is iedereen welkom die hulp nodig heeft of behoefte heeft aan een praatje. Onze gasten bouwen een band op met elkaar. Neem Ronnie, een gangmaker die altijd wat te vertellen heeft. Heel fijn in een groep. We vinden het belangrijk dat iedereen elkaar in zijn waarde laat en zichzelf kan zijn’. Wat zou er gebeuren als het inloophuis er niet meer zou zijn, vraag ik aan Herma, een van de 150 vrijwilligers van de stichting en zelf al 20 jaar actief. ‘Wij bieden een luisterend oor, een steuntje in de rug. Als deze plek niet zou bestaan, loopt een kwetsbare groep het risico te vereenzamen en sommigen zullen de weg totaal kwijtraken.’

MSD Tilburg

Drijvende kracht

Dik tachtig kilometer verderop, in Tilburg, treffen we weer zoveel betrokken en liefdevolle vrijwilligers en medewerkers. Bij stichting MST ontvangen zij iedereen met open armen; vluchtelingen, ex-gedetineerden, psychisch verwarde mensen, eenzame ouderen, mensen in kwetsbare omstandigheden. We krijgen een rondleiding van stagiaire Diana en vrijwilliger Anja en mogen een kijkje nemen in een taalklas Nederlands.

Diana is Peruaanse: ‘Ik kwam hier in 2011 om de taal te leren, een fijne ervaring. Ik volg nu de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening en loop hier stage. Ik ben helemaal op mijn plek, voel me verbonden met de doelgroep’. Trots zegt ze: ‘Weet je, het gaat hier om de gezelligheid, thee drinken, kletsen. Dan hoor je bijvoorbeeld dat iemand slecht Nederlands spreekt en bieden we taallessen aan. En als mensen op de taalles andere problemen hebben, verwijzen we door voor extra ondersteuning’. Vrijwilligster Anja kampte zelf met psychische problemen. ‘Soms nog wel hoor’, zegt ze met een schuin lachje. Ze is de drijvende kracht achter het project De Creatieve Brug. Ze gebruiken daarvoor het atelier, waar mensen met een psychische kwetsbaarheid een ochtend in de week kunnen schilderen, tekenen. Aan de muren geschilderde doeken in felle kleuren. ‘Helaas kunnen we dat nu niet aanbieden. Ik maak me zorgen, want waar zijn de mensen? Hoe gaat het met ze? Ze kunnen nergens terecht’.

Tegen de muur

Buiten staat een grote witte bestelbus. Twee mannen laden een kast in, het zijn vrijwilliger Flip en ex-gedetineerde Eelco. Ze bezitten beiden een flinke dosis humor en zijn zeer betrokken bij de stichting. De reclassering vroeg destijds aan hem hoe groot de kans op recidive was. Eelco: ‘Ik antwoordde dat het niet een kwestie van of, maar van wanneer was. Gelukkig kon ik terecht in een woonproject voor beschermd wonen. Zij kwamen met dagbesteding en in die tijd kwam ik Flip tegen bij de voedselbank. ‘Ik zou het tof vinden om met jou op pad te gaan’, zei ik tegen ‘m’. Hard lachend: ‘Zo is het gekomen’.

Hier is iedereen welkom en staat niemand boven een ander. Dat ervaren deze mensen nergens anders.

Flip vrijwilliger bij Stichting MST

Flip, (71) gepensioneerd en ruim 25 jaar verbonden aan MST, is een markante persoonlijkheid en geweldig verteller. ‘Ik heb alles gedaan wat god verboden heeft; drugs gebruikt, diefstal, noem maar op. Toen ik jong was wilde ik varen, mijn ouders hebben dat nooit toegelaten. Toen ik in de gevangenis zat tussen al die koperen buizen en stalen deuren was het toch net een schip. Ik heb geleerd hoe je terugkeert in de maatschappij en die kennis geef ik nu weer door aan de ex-gedetineerden. Met de bus ruimen we oude banken op die op straat liggen, maar we halen ook huizen leeg van mensen die moeten verhuizen of zijn overleden. De spullen worden verdeeld onder mensen die niets hebben. Ik neem dan drie vrijwilligers mee en geef altijd een kleinigheidje, of het nou liefde, een centje of een pakkie shag is’. Als MST zou verdwijnen, lopen kwetsbare mensen tegen een muur aan, vreest Flip. ‘We kunnen niet alles oplossen, maar sturen wel mensen in de goede richting. Hier is iedereen welkom en staat niemand boven een ander. Dat ervaren deze mensen nergens anders’.

  • Inloophuizen

    Inloophuizen zijn een veilige haven voor mensen zonder thuis. Maar ze verkeren in ernstige financiële nood.

    Alles over Inloophuizen