Een wezenlijk onderdeel van onze aanpak Gewoon geld geven is het onafhankelijk onderzoek dat de Hogeschool van Amsterdam (HvA) uitvoert onder de deelnemende gezinnen. Met als centrale vraag: wat is het effect van extra financiële armslag op het welzijn van gezinnen in armoede? Ook draagt het onderzoek bij aan de wereldwijde data over het effect van geld geven aan gezinnen in armoede. En we willen met de resultaten laten zien hoe de armoedebestrijding in ons land anders kan.
In Nederland is nooit eerder onderzocht wat de effecten zijn van het onvoorwaardelijk geven van geld op het welzijn van mensen, terwijl dit vraagstuk ook hier heel actueel is. Gebrek aan geld is immers de oorzaak van veel problemen waar mensen met een laag inkomen mee kampen en de stress die daarmee samenhangt, kan beginnende problemen snel verergeren.
In deze video vertelt projectleider Mirre Stallen (Hogeschool van Amsterdam) wat geldzorgen doen met je brein.
In het buitenland is er meer structureel onderzoek gedaan naar extra financiële armslag. Die uitkomsten zijn veelbelovend. De context waarin buitenlandse onderzoeken hebben plaatsgevonden, verschilt sterk van Nederland en is bij ons niet zomaar toe te passen. Bijvoorbeeld omdat ons systeem van wet- en regelgeving anders is. Dat vraagt voor Gewoon geld geven een vertaling naar de Nederlandse situatie. Bovendien meten we met ons onderzoek zaken die nog niet eerder onderzocht zijn in vergelijkbaar buitenlands onderzoek.
In Nederland zijn wij de eerste die het effect van onvoorwaardelijk extra geld geven gaan onderzoeken. Ik ben blij dat het er dankzij Kansfonds eindelijk van gaat komen.
Niet genoeg geld hebben om een cadeautje te kopen voor de verjaardag van een vriendje, of geen geld hebben voor passende kinderkleding lijken misschien kleine zaken, maar de effecten hiervan zijn dat allerminst. Dit soort situaties kunnen bijdragen aan sociale uitsluiting en een verminderd zelfvertrouwen bij kinderen en zorgen voor stress bij ouders. Het geven van een maandelijkse geldbijdrage zou deze stress kunnen verlichten en de ouders meer lucht geven voor het regelen van andere zaken die aandacht vragen. Zo kan het mogelijk ook grotere problemen in gezinnen op de lange termijn voorkomen.
2021-2023 Voorbereiding en testfase
2024-2027 Onderzoek en afbouwfase
Begin 2027 Evaluatie en resultaten
Voorafgaand aan het twee jaar durende onderzoek, voeren we een vooronderzoek van 3 maanden uit op kleine schaal om de praktische methode van het onderzoek te testen. Daarmee testen we bijvoorbeeld het informeren van deelnemers, het voeren van kennismakingsgesprekken, de interviewmethoden en vragenlijsten en de uitvoering van de betalingen.
Na een evaluatie van de testfase stellen we het proces bij en start het tweejarige onderzoek. Om te zorgen dat de gezinnen die meedoen na afloop niet in de problemen komen door het wegvallen van de maandelijkse gift, bouwen we die na 2 jaar langzaam af. Ook wordt met elk gezin gewerkt aan een passend financieel toekomstplan.
Gewoon geld geven draagt bij aan nieuwe wetenschappelijke inzichten wereldwijd met betrekking tot armoedebestrijding. Het Lectoraat Armoede Interventies van de Hogeschool van Amsterdam dat het onderzoek uitvoert, heeft een klankbordgroep van wetenschappers wereldwijd verzameld. Zij reflecteren kritisch op het onderzoek, vanuit hun kennis en ervaring met vergelijkbaar onderzoek.
Naast het onderzoek dat de HvA onder gezinnen uitvoert, laten we ook een maatschappelijke kosten- en batenanalyse (MKBA) uitvoeren. Daarmee onderzoeken we het effect van de maandelijkse gift van 150 euro op verschillende levensgebieden: de zorgkosten voor het gezin, arbeidsparticipatie van de ouders en schoolresultaten van de kinderen. Ook proberen we inzicht te krijgen in de kosten en de baten van de aanpak Gewoon geld geven in vergelijking met het huidige armoedebeleid. Met de MKBA bieden we aanvullende onderbouwing voor een andere aanpak van armoede.
Recent onderzoek in de Verenigde Staten laat zien dat het schenken van een onvoorwaardelijke financiële bijdrage gedurende twee jaar leidt tot minder stress en minder mentale problemen bij mensen met een laag inkomen. Ook verhoogt het de kans op het vinden van een fulltime baan.
Het onderzoek wordt aangestuurd door projectleider Dr. Mirre Stallen. Zij is sinds 2017 senior onderzoeker bij het lectoraat. Mirre heeft een achtergrond in cognitieve neurowetenschappen, veel ervaring met experimenteel en veldonderzoek en de ontwikkeling en evaluatie van gedragsinterventies op het gebied van armoede.
Dr. Anna Louise Custers is lector bij het lectoraat Armoede Interventies en eindverantwoordelijke voor het onderzoek. In april 2023 sprak ze haar lectorale rede uit, gevat in de publicatie ‘Armoede in een rijk land’. Hierin gaat ze in op lessen die we kunnen trekken uit onderzoek en armoedebeleid op verschillende plekken in de wereld. Ze betoogt onder meer dat als we ons alleen richten op gedragsverandering binnen de bestaande systemen, oplossingen voor het armoedevraagstuk onvoldoende dichterbij komen.
De onderzoeksdata geven onderbouwing voor mogelijke oplossingen. Maar wie zijn de gezinnen die in armoede leven? Wat is hun verhaal? Hoe overwinnen ze hun hindernissen? En waar dromen ze van?
