Actie in het actieplan!

De actiedag met als titel ‘Het begint met een dak’ vindt bijna plaats, en de verwachtingen zijn hooggespannen. Het gesprek tussen deze genodigden komt dan ook als vanzelf op gang. Berry : ‘We zijn nu twee jaar op weg sinds de regering het Nationaal Actieplan Dakloosheid opstartte en wij de eerste coalitie vormden. Maar ondertussen zien we de problematiek toenemen. Er zijn juist meer mensen die dak- of thuisloos zijn, in plaats van minder. We moeten de politiek daarom bij de les houden, en zorgen dat het actieplan ook echt wordt uitgevoerd.’

Nil kijkt daarom uit naar de actiedag: ‘De coalitieleden, maar ook allerlei bedrijven, zorginstellingen, scholen, studentenverenigingen en kerken gaan de straat op om ‘huiskamers zonder dak’ te maken. De coalities SamenThuis2030 en Dakloosheid Voorbij! bedachten deze campagne samen en ontwikkelden een toolkit.’ De ludieke insteek helpt om meer organisaties te activeren, denkt Nil. ‘Ook als ze niet zo diep in de materie zitten. Ik ben zó benieuwd wat voor taferelen dit oplevert!’ Judith : ‘Er komen in Amsterdam twaalf huiskamers. Het gaat als ’n lopend vuurtje door de stad. De solidariteit en gezamenlijkheid die ontstaat is nu al merkbaar.’

Ook Reijer is enthousiast, maar hij maakt zich tegelijk zorgen: ‘Ik ben benieuwd hoe mensen die dakloosheid niet hebben meegemaakt reageren op deze actiedag. Mijn ervaring is dat mensen het zien, begrijpen, en weer doorlopen. Het echt tot iemand laten doordringen is heel lastig. Daar zou iets op gevonden moeten worden.’ Berry lacht: ‘Sterker nog: daar is al iets op bedacht! Een ‘serious game’. Een spel dat je laat beleven hoe het is om op straat te staan, en welke grote uitdagingen er dan op je afkomen. Van bureaucratische drempels tot vooroordelen. Dat spel zit ook in de toolkit. Juist om te zorgen dat het mensen echt raakt.’

Willem : ‘Waar ik enthousiast over ben: om echt invloed te krijgen, hebben we massa nodig. Het is heel tof dat die nu ontstaat. Als enkel visje krijg je niet veel voor elkaar. Een hele school kleine vissen, maakt veel meer indruk. Al die huiskamers, dat komt wel aan!’ Berry: ‘Je ziet de aantallen toenemen. Dat merkten we al bij de mars die we vorig jaar in Den Haag hielden tijdens de Wereld Dakloze Mensendag. Toen leerden we ook dat je er meteen iets achteraan moet plannen, om de energie niet te verliezen.’

• Willem van Sermondt Programmaleider en expert dak- en thuisloosheid bij Kansfonds. Doorziet de échte oorzaken van geen thuis. Is bedreven in de dynamiek om tot verandering te komen.
• Nil Şendil Coördinator van de coalitie SamenThuis2030, belangenbehartiger jongerendakloosheid en vooral: één brok passie en gedrevenheid.
• Berry Pfennigwerth ooit stond hij zelf op straat – nu bekommert Berry zich om mensen in hetzelfde schuitje. Belangenbehartiger Dakloosheid Voorbij! en ondersteuner van ervaringspanel Recht op een Thuis.

Willem: ‘Wat ook echt een succes is, is dat er bij een politiek debat over dit thema gezegd is: ‘Hé, hier hoort de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordering bij te zijn.’ Mede omdat wij zeggen dat dak- en thuisloosheid een wóónprobleem is.’ Iedereen valt hem bij en lacht. ‘Dat klopt, zo ging het echt.’ Maar Reijer is helemaal niet zo positief over deze overwinning: ‘Ik vind het mindblowing om blij te zijn dat de minister na twee jaar wil komen opdraven. Niet dat ze duizend woningen bouwt of zo, maar dat zo iemand alleen maar verschíjnt. Als dakloze persoon heb je daar toch helemaal niets aan?’

Reijer verbaast zich over hoe de politiek omgaat met dak- en thuisloosheid: ‘Eén of twee partijen maken er een punt van, vreemd genoeg staat het bij de rest niet eens op de agenda. Dan wordt er een beleidsnota aangereikt en daarna is het gewoon stil. Nil: ‘Wat is er nodig om dat te veranderen, denk je?’ Reijer: ‘Er komt een straathuiskamer bij de Tweede Kamer. Ik hoop dat mensen met ervaringskennis daar politici gaan ontmoeten en dat er iets tot ze doordringt.’

De groep is dankbaar voor Reijers reality check. Berry: ‘We mogen nooit vergeten waar het om gaat: echte mensen in urgente problemen. Alleen als we die centraal blijven stellen, heeft ons werk legitimiteit.’ Nil: ‘Maar vergeet niet dat we een nieuwe mindset introduceren. We hebben laten zien dat dak- en thuisloosheid niet ontstaat door nalatigheid van mensen, maar door een tekort aan woningen en een falend systeem. Willen we dat er een eind aan komt in 2030, dan moeten we het probleem bij de oorzaak aanpakken.’ Willem: ‘Hoewel we hierop in hoofdlijnen al gelijk hebben gekregen, is de realiteit hardnekkig. Bij overheid, gemeenten en bestuurders, maar ook bij hulpverlening en projectontwikkelaars. Het vergt een lange adem om hun gedachten, gewoonten en systemen te veranderen.’

Judith: ‘Ook zelf hebben we die tijd hard nodig gehad sinds ’22. De vorming van de coalities Dakloosheid Voorbij! en SamenThuis2030 vergen veel opbouwwerk. En energie. Terwijl er ondertussen mensen aan je bureau staan die hulp nodig hebben. Maar nu de coalities staan, wordt de grote meerwaarde zichtbaar. Zo kunnen we snel kennis en expertise bij onze partners ophalen, uit andere steden bijvoorbeeld. En met elkaar afstemmen welke rol we gaan spelen in een dossier.’ Iedereen knikt. Nil: ‘Dat biedt inderdaad veel meer mogelijkheden. Het is echt waar dat we als een collectief meer voor elkaar krijgen.’

Willem: ‘Om meer voor elkaar te krijgen is informatievoorziening essentieel. Data die nu nog heel vaak ontbreekt. Zoals hoeveel dak- en thuisloze mensen er überhaupt zijn. Samen kunnen we die gegevens veel beter verzamelen.’ Nil: ‘Daar moeten we inderdaad aan blijven bouwen. Want de hamvraag blijft natuurlijk: hoe zorgen we dat Den Haag niet meer om ons heen kan? Daar spelen de organisaties die zich bij de straatactie aansluiten een rol. Zijn zij bereid om vaker samen op te trekken? Als wij echt iets willen bereiken bij beleidsmakers en politici, hebben we ze allemaal nodig. Het maakt nogal verschil of je met tien of met zestig organisaties van je laat horen. Met de acties haken we nieuwe bondgenoten aan. Ontdekken we waar raakvlakken zitten. Voor effectieve belangenbehartiging. En om te leren hoe we elkaar onderling ruggensteun kunnen bieden.’

Reijer: ‘Misschien een zijspoor, maar het belang van informatie, daar kan ik over meepraten. Want als je plotseling op straat komt te staan, weet je niets! Waar je hulp kunt vinden, opvang, of gewoon een bakkie koffie. Ik kan je niet uitleggen hoe het was toen ik voor het eerst bij het Daklozenloket stond – hoe beroerd er daar met me werd omgegaan. Ik dacht: dit kán niet. Maar op zo’n moment heb je niets te vinden. Je hebt mensen nodig die je op weg kunnen helpen, want jij zit op dat moment heel ergens anders.

Berry: ‘Die informatie moet inderdaad beter. Daarbij is het lastig dat de groep dak- en thuisloze mensen divers en zelfs grotendeels onzichtbaar is. Zoals mensen die in hun auto slapen en jongeren die bankhoppen. Om hen te bereiken hebben we óók die brede schare partners nodig, zoals wijkteams en voedselbanken. Maar omdat hun aandachtsgebieden zo verschillen, zien ze zichzelf niet altijd direct als bondgenoot.’ Judith: ‘Klopt. Wij moeten dat
verband blijven leggen. Verbreden en verbinden van de coalitie is essentieel voor het slagen van onze missie. We zitten dus op de goede weg, maar de tijd dringt. We hebben nog veel te doen.’