Fondsen pakken samen hongersnood in Amsterdam aan

Het klinkt onwerkelijk: hongerlijden in het welvarende Nederland. Maar het gebeurt. En door de uitbraak van corona wordt de armoede alleen maar erger. Kansfonds start op dag één van de lockdown acute hulp, en krijgt via de lokale projecten inzicht in hoe groot het probleem is. Al snel wordt helder wie het hardst getroffen zijn: mensen in armoede zonder toegang tot de voedselbank, en mensen zonder papieren. Vooral in Amsterdam verkeert een grote groep ongedocumenteerden in nood. Door de lockdown valt hun werk binnen het informele circuit weg, zoals in de schoonmaak of spoelkeuken. Maar bij de voedselbank kunnen zij niet terecht.

Een ballet van volgeladen busjes

Ondertussen zit Dominique Nientker-Spitzberg met de handen in het haar. Als projectmanager van Human Aid Now zorgt zij dat ongedocumenteerden in Amsterdam wekelijks een voedselpakket krijgen. De groothandel waarmee ze veel samenwerkt, belde haar zojuist op. Of ze interesse heeft in véértig duizend kilo gratis voedsel. Allemaal besteld door restaurants, die het niet komen ophalen omdat ze dicht moeten. ‘Ik kreeg twee dagen om het op te halen, anders moest het naar de stort. Ik viel steil achterover van verbazing’, vertelt Dominique.

Veel meer ongedocumenteerden dan gedacht

Door deze noodhulp ziet Human Aid Now ook dat de groep vluchtelingen zonder papieren veel groter was dan gedacht. En dus weet Dominique: als het gratis voedsel van de groothandel straks stopt, hebben we een groot probleem. ‘Vóór de corona-crisis hielpen we zo’n tweehonderd mensen. Niemand wist hoeveel ongedocumenteerden er daadwerkelijk in Amsterdam onder de radar leefden.’ Het aantal wordt nu grofweg geschat op minstens vijftigduizend. En in heel Nederland tussen de honderd- en honderdveertigduizend. Er moest een oplossing komen. Dat zag niet alleen Dominique, maar ook Kansfonds, de Haëlla Stichting, het Roomsch Catholijk Oude Armen Kantoor (RCOAK) en de Fundatie Van den Santheuvel, Sobbe.

Nood breekt wet

Een aantal fondsen steunde Human Aid Now al op een andere manier tijdens de coronacrisis, maar deze noodkreet is van een andere orde. ‘Er is veel geld nodig om deze groep mensen van eten te voorzien’, vertelt Kurdestan Smit van Kansfonds. ‘Om snel zinvolle hulp te bieden, moesten we dus de handen ineenslaan met andere fondsen.’ Directeur Elise Kant van De Haëlla Stichting organiseert een spoedberaad. Dat blijkt een goede zet. ‘Er kwam ongekend veel positieve energie vrij om samen te doen wat nodig is’, vertelt Kurdestan. ‘Voedselhulp bieden is voor de meeste fondsen geen onderdeel van het beleid. Ze zetten in op het duurzaam helpen van mensen. Ook Kansfonds. Maar nood breekt wet. Iedereen voelde de urgentie. De vier fondsen besloten samen financiële steun te bieden en te onderzoeken hoe die voedselhulp in het vervolg het beste te regelen is. Een bijzonder moment. In tijden van nood vind je elkaar sneller.’

Kleine projecten ontlasten

Het plan wordt als volgt: Human Aid Now krijgt een sleutelpositie bij de centrale inkoop van voedsel. Dankzij de goede band met de groothandel betaalt Human Aid Now een voordelige prijs voor etenswaren. Daardoor kan ze van de fondsdonaties relatief veel meer voedsel inkopen. Het eten gaat vervolgens naar de kleine, lokale initiatieven in de Amsterdamse wijken. Die pakken het in en verdelen het onder hun doelgroep. Het grote voordeel hiervan is dat de projectleiders van de kleine initiatieven niet apart een fondsaanvraag voor voedselhulp hoeven te doen. Twee vliegen in één klap. Dominique begeleidt ze bij hun planning en organisatie.

‘De mensen achter de wijk-initiatieven hebben een groot hart, maar de meesten zijn geen ervaren projectleiders’, legt Dominique uit. ‘Als voormalige investeringsbankier heb ik veel ervaring met grootschalige projecten. Die kennis zet ik graag in om meer mensen te helpen.’ De fondsen spreken vol lof over haar vrijwillige inzet. Kurdestan: ‘Dominique is van onschatbare waarde. Het is bewonderenswaardig hoe zij in zo’n korte tijd zoveel voedsel verdeelt over de stad.’

In oktober 2020 is het zover: ze presenteren hun aanpak aan wethouder Marjolein Moorman. Het resultaat? De gemeente ziet het belang van hun hulp in en draagt nu financieel bij aan het werk van Human Aid Now. Ook is er overleg met de gemeente en het Rode Kruis over oplossingen voor de lange termijn.

Wat maakt dit project tot zo’n succes? Kurdestan: ‘Door de sterke samenwerking helpen we veel meer mensen dan los van elkaar. Al die verschillende vormen van inzet, van vrijwilligers, lokale initiatieven en fondsen, komen hier mooi bij elkaar. De verschillende krachten verenigd.’