Buiten op het Waterlooplein is het rumoerig en rommelig. Maar in Colms werkkamer aan datzelfde plein, in de Mozes en Aäronkerk, is het kalm en sober. Dat past bij hem. Bij zijn bedachtzame manier van praten. Bij de lichte frons boven zijn montuurloze bril. En bij zijn ingetogen kleding. Voor Colm geen poespas, poeha of podium. Hij wordt zelfs liever niet met ‘u’ aangesproken. Hij wil vooral dienstbaar zijn aan anderen. ‘Niet mijzelf centraal stellen, maar mensen in de marge van de maatschappij.’ Geef hem hooguit de aandacht die hij nodig heeft om de schijnwerpers op hén te richten. Zodat zíj gehoord en gezien worden, en makkelijker mee kunnen doen aan de samenleving.
‘Het streven is vriendschap, een omhelzing’
Hij is de eerste stadsdiaken van Amsterdam. En al vanaf het begin lid van de Gemeenschap van Sant’Egidio in Nederland, die zich – geïnspireerd door Sint Franciscus – inzet voor armen, vluchtelingen en andere kwetsbare mensen. In beide rollen wil Colm Dekker (57) mensen aan de rand van de samenleving een beter leven bieden, uitsluiting tegengaan en zo iedereen verrijken.
Allemaal vrienden
Gemarginaliseerden uit de marge halen. Daar werkt hij al aan sinds zijn studie theologie. Eerst als pastoraal werker in Amsterdam-West. Sinds 2019 als stadsdiaken. En nu al meer dan twintig jaar als lid van Sant’Egidio, de katholieke gemeenschap die hij leerde kennen tijdens een studiereis in Rome. Zijn ogen stralen als hij daaraan terugdenkt. ‘We bezochten een klein kerkje in de stad. En toen was er opeens die zang, dat gebed. Het was prachtig, overweldigend.’ De volgende dag mochten de studenten mee naar een arme buitenwijk. Daar heetten de Sant’Egidio-leden buurtbewoners welkom in een achterafzaaltje. ‘Iedereen at samen, praatte samen, lachte samen – jong, oud, bewoner, bezoeker. Je vóélde de verbondenheid, zoals die er bij goede vrienden is.’
Colm is er eerlijk over: ‘Het christendom heeft een blijde boodschap, maar die blijheid komt niet altijd over.’ In Rome ervoer hij de vreugde wel. En daarna wilde hij niet meer zonder. Vandaar dat hij geregeld terugkeerde, ook een Sant’Egidio-gemeenschap in Antwerpen bezocht en uiteindelijk, in 2000, met gelijkgestemden de Nederlandse tak startte. ‘Hier zetten we ons sindsdien in voor mensen in kwetsbare situaties, als één hechte familie.’ Centraal in die inzet staan ‘de drie P’s’: prayer, the poor en peace – het gebed, de armen en vrede. Hoewel dit pijlers zijn van Sant’Egidio, denkt Colm dat er voor iedereen handvatten in zitten om goed te leven. ‘Of beter: om goed sámen te leven.’
Gratis, natuurlijk
Met ‘de armen’ verwijst Sant’Egidio niet alleen naar mensen met weinig geld, maar naar iedereen die moeilijk kan meekomen in de maatschappij. En ‘vrede’ betekent niet enkel de afwezigheid van oorlog of de mogelijkheid om veilig een toekomst op te bouwen. ‘Dat verstaan we er óók onder. Niet voor niets bemiddelen we wereldwijd in vredesbesprekingen tussen gewapende groepen. En niet voor niets regelen we via lobby en bondgenootschappen legale opvang van vluchtelingen – iets waaraan ikzelf meewerk in Nederland. Maar vrede gaat dieper. Het is het tegenovergestelde van onverschilligheid, van afstand en kilte ten opzichte van de ander.’
Goed samenleven
betekent voor Colm Dekker… ‘Zorgen dat iedereen – zéker de mensen in kwetsbare situaties – een volwaardige en gelijkwaardige plek heeft in de gemeenschap.’
Daarmee overlapt vrede voor hem met vriendschap. ‘In vriendschap’, zegt Colm, ‘zit wederzijdse solidariteit, meelevendheid, nabijheid, gelijkwaardigheid en warmte. Wanneer mensen zo’n gelijkwaardige relatie hebben, is dat een verrijking voor hen beiden. Als een omhelzing waarin het verschil tussen hen wegvalt en alleen de omhelzing nog telt.’ Het is dit soort vriendschap, dit soort vrede, die Sant’Egidio uitdraagt. Ook door het zelf in de praktijk te brengen. Bijvoorbeeld via de Franciscustafel: het mede door Kansfonds ondersteunde daklozenrestaurant van Sant’Egidio bij de Mozes en Aäronkerk. ‘Daar kunnen daklozen eens per week binnenlopen voor een maaltijd. Gratis, natuurlijk. Als vrienden bij jou thuis komen eten, laat je ze ook niet betalen.’
Begrijp hem niet verkeerd: ‘We runnen geen gaarkeuken. We zeggen niet: “Hier heb je je eten en doorschuiven maar”. Bezoekers zijn te gast en krijgen een waardige behandeling. Zo zijn er altijd vrijwilligers, onder wie ikzelf, die hen welkom heten en vragen hoe het met hen gaat. Die weten wie al eerder zijn geweest en wat zij toen vertelden. Dat hun kind onlangs jarig was bijvoorbeeld. Of dat ze ziek zijn en niet naar het ziekenhuis durven omdat ze ongedocumenteerd zijn. We oordelen niet, geven geen geld, proberen ze niet te veranderen. In plaats daarvan tonen we interesse, helpen we waar we kunnen, luisteren we vooral en laten we voelen dat we achter ze staan – wat er ook gebeurt.’
Vrede is het tegenovergestelde van onverschilligheid ten opzichte van de ander.
Tegen de verharding
Veel Amsterdammers meldden zich in de coronatijd bij de Franciscustafel aan als vrijwilliger’, vertelt Colm. ‘En zo zag je op veel plekken in de samenleving hoe een crisis het beste in mensen naar boven kan brengen. Tegelijkertijd zag je ook het tegenovergestelde. Ondernemers die miljoenen verdienden door mondkapjes te verkopen aan de overheid, bijvoorbeeld, terwijl ze zeiden geen winst te maken en wisten dat armen het steeds zwaarder hadden. Dat was zo schofterig en gewetenloos dat ik er maar moeilijk bij kan.’ Hij hoopt en bidt dat niet de verharding de overhand krijgt, maar juist inclusiviteit en solidariteit. ‘Ook als stadsdiaken probeer ik daaraan bij te dragen.’
In die rol, mede gefinancierd door Kansfonds, bouwt hij vooral bruggen. ‘Ik vraag bij alle Amsterdamse parochies wie zij in hun omgeving – binnen en buiten de kerk – in nood zien. Ook denk ik mee over wat zij voor die mensen kunnen betekenen en verbind ik hen met relevante partijen in mijn netwerk. Zo zorg ik bijvoorbeeld dat parochies elkaar en vooral de migrantenparochies ontmoeten, beter leren kennen en zien wat elk van hen doet of nodig heeft voor kwetsbare mensen. Dat inspireert en leidt vaak tot samenwerking. Bijvoorbeeld voor betere ondersteuning aan ongedocumenteerden: mensen – soms ook uit de eigen parochie – die moeilijk onderdak, werk of voedsel kunnen vinden en die we niet aan hun lot mogen overlaten. Want dat doe je niet met vrienden.’
Colm Dekker
1965 – Geboren in Amsterdam
-
1984 – 1995 Studie Theologie aan Katholieke Theologische Universiteit Amsterdam
-
1989 Kennismaking met de Gemeenschap van Sant'Egidio in Rome
-
1995 – 2019 Pastoraal werker in Amsterdam (Nieuw-)West
-
2019 – heden Stadsdiaken van Amsterdam (vanaf 2019) Lid van Sant'Egidio (vanaf 2000)
Tekst door Schrijf-Schrijf, beeld door Maartje Brockbernd.
Mede lezen?
Dit interview komt uit de lente editie van ons kwartaalmagazine Mede Mogelijk Maken. Wil je meer inspirerende verhalen lezen en op de hoogte blijven van onze projecten? We sturen het magazine graag aan je toe.