Door onze verhalen te delen, kunnen we zorgen voor verandering

Sinds een paar jaar zwijgt Marleen (54) niet langer over de armoede die haar trof. Ze gaat de barricades op met haar ervaringsdeskundigheid, tot in de Tweede Kamer aan toe. Zonder schaamte en vol vuur. Daarmee hoopt ze beleidsmakers in beweging te krijgen én de mensen in armoede. ‘Er kan pas echt iets veranderen als we elkaar opzoeken en verstaan.’

‘Er waren dagen dat ik dacht: zoek het maar uit, voor mij hoeft het niet meer. Ik zat zo diep. Wat er was gebeurd? Vlak voordat de scheiding werd uitgesproken overleed mijn ex. Daardoor draaide ik volledig op voor de belastingschuld waar hij een groot aandeel in had. No mercy. De schuldsanering was zwaar, de armoede groot. Ik had ook nog twee kleine kinderen. Achteraf denk je: hoe deed ik dat? Nog steeds is het sappelen.

Vreselijke dingen

Leven in armoede is alsof je in een kooi zit waarin zelfs het meest basale ontbreekt. Af en toe krijg je wat toegeworpen vanuit de regelingen en voorzieningen die er zijn. Steeds weer vertellen overheidsinstanties wat je moet doen en laten. Krijg je weer een sportcoach of een voedingscoach, allemaal bedacht zonder dat je iets wordt gevraagd. Je voelt je minderwaardig, alsof je dom bent en hebt gefaald. Wat mensen over je denken duwt je nog verder de schaamte in. Je krijgt ook de vreselijkste dingen naar je hoofd geslingerd.

Dankzij haar vrijwilligerswerk bij het museum herkent Marleen zichzelf weer zoals ze vroeger was. Ze voelt zich daar gezien en kan zichzelf ontwikkelen.

Het keerpunt

Twee jaar geleden gebeurde het, er knapte iets in mij. Stedelijk Museum Schiedam wilde een tentoonstelling maken over armoede, en ik werd gevraagd eraan mee te werken. Ik was wel nieuwsgierig en ging naar de bijeenkomst. We zaten er met elf vrouwen, ik zie me er nóg zitten. Een beetje onderuitgezakt, afwachtend, totdat een van de vrouwen haar verhaal vertelde. Ineens kwam ik overeind. Ik voelde een enorme kracht, een vuur diep vanbinnen. Ik was het ineens zó zat. Ik ben toen gaan praten – en dat is niet meer opgehouden.

De tentoonstelling was een groot succes. Inmiddels heb ik al zo’n dertig rondleidingen in het museum gegeven. Ik spreek mensen van ministeries en gemeenten, zoals Araya Sumter, directeur-generaal bij het ministerie van SZW. Kamerlid Esmah Lahlah heeft me gevraagd om vijftig gemeenteraadsleden toe te spreken, die ze op bezoek kreeg in de Tweede Kamer. En ik zit in het Expertiseteam van Kansfonds. Steeds weer vertel ik over wat armoede met je doet, en denk ik mee over waar oplossingen liggen. Want mensen mét geld hebben vaak geen idee. Ook zit ik in praatprogramma’s, laat ik me interviewen voor krant en radio. Echt, ik ben de schaamte compleet voorbij.

Stop alsjeblieft met ons te betuttelen en met zeggen hoe we moeten leven. Práát met ons.

Marleen

Mensen wakker schudden

Dat ik dit allemaal durf is omdat ik een missie voel. Ik wil armoede op de kaart zetten, mensen wakker schudden. Door op te staan wil ik andere mensen in armoede laten zien: laten we ons niet langer schamen! Wíj hebben er niet voor gekozen om zo te leven. Je hebt niks fout gedaan; het systeem is fout. Stap óók naar voren, laat zien wat er nodig is. Door onze verhalen te delen, kunnen we wat veranderen.

Maar vooral wil ik beleidsmakers wakker schudden. Stop alsjeblieft met ons te betuttelen en met zeggen hoe we moeten leven. Práát met ons. Vraag waar het systeem niet werkt, wat er nodig is, waarom het onmenselijk is. Investeer in onze ervaringsdeskundigheid en haal die deskundigheid in huis. Het mooie is, je slaat dan veel vliegen in één klap. De mensen doen een opleiding daarvoor, krijgen een betaalde baan en jouw beleid wordt succesvoller. Ga ook met ons de wijk in. Hoor de verhalen die je anders nooit hoort. En geef je instanties mee: wees menselijk! Vraag als iemand met een schuld tegenover je zit eens hoe het gaat. Red je je een beetje? Wat heb je nodig om overeind te blijven? Wat is voor jou in deze situatie de beste oplossing? Nu worden mensen behandeld als een geval, een nummer. Maar we zijn ook gewoon mensen hè.

Marleen met fiets inzake bestaanszekerheid

Zelf werd ik bijvoorbeeld met de nek aangekeken omdat ik een hondje had: waar doe jij dat van? Maar niemand die besefte hoe belangrijk zij voor me was. Door met haar te wandelen ben ik 15 kilo afgevallen, kan ik mijn stress een beetje kwijt, en word ik door haar getroost. Dat alles kan een sociaal werker echt niet geven. Maar zo wordt niet gedacht. Tim ‘S Jongers gebruikt dit verhaal ook in zijn theatercolleges rondom armoede. Daar ben ik heel trots op.

Of ik al iets zie gebeuren sinds de tentoonstelling en al die gesprekken? De beleidsmakers luisteren echt naar wat we te vertellen hebben. Dat is goed, want daar begint alles mee. Alleen… we zijn nu twee jaar verder. Ze willen me nog steeds vaak spreken, maar ik zie nog weinig veranderen. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn; zo blijft alles wat het is.

Het doet mijzelf heel veel om nu gezien en gehoord te worden. Het maakt me trots.

Marleen

Mijn droom

Het doet mijzelf heel veel om nu gezien en gehoord te worden. Het maakt me trots. Ik ben ook weer wat van mezelf gaan houden. Weet je, als mensen je als minderwaardig en dom behandelen, ga je het zelf nog bijna geloven ook. Nu weet ik wel beter. Waar ik over een paar jaar sta? In mijn droom werk ik dan bij een ministerie om van binnenuit beweging te krijgen met mijn ervaringskennis. Mijn vuurtje is alleen maar harder gaan branden, écht.’

Tekst: Cecile Vossen, Fotografie: Linelle Deunk

Check je oordeel

Voor Kansfonds geldt: armoede is geen individueel falen, maar een gevolg van politieke keuzes en structuren die ongelijkheid in stand houden. Met de verkiezingen in aantocht willen wij een bijdrage leveren aan evenwichtige beeldvorming. Want hoe wij met elkaar denken en praten over mensen in armoede, sijpelt door tot in de beleidskamers en klinkt door in het stemhokje. Doe de quiz en toets jouw eigen (voor)oordeel. Check jouw beeld van armoede en help de focus weer verleggen naar de echte oorzaken. Zo ontstaat er ruimte voor echte oplossingen.

Test jezelf – Check je oordeel