‘Mensen zonder papieren worden behandeld als wegwerpartikelen’ 

Wie zijn deze mensen?

‘Ik moet meteen denken aan Lydia, een vrouw die waarschijnlijk van mijn leeftijd is, 62. Maar daar houdt de vergelijking wel op. Ik ben gezond, fit en actief, haar lichaam is op. Getekend door een leven van hard werken, te weinig eten en een gebrek aan gezondheidszorg. Ze heeft diabetes, een hoge bloeddruk, chronische pijn en loopt vanwege een vergroeide rug met stokken. Ze woont in een kleine kamer in een kelder, zonder ramen en verwarming. Haar bed is niet meer dan een matras op de grond met daarnaast een stoel met al haar bezittingen.’  

‘Lydia  kwam naar Nederland toen ze jong was. Ze bouwde hier een leven op, maakte schoon bij mensen thuis, zorgde voor andermans kinderen, deed het werk dat anderen niet wilden doen. Allemaal zwart werk en altijd onzichtbaar. Voor haar is er geen pensioen. Geen sociale zekerheid. Geen vangnet. Ook niet nu ze ouder wordt en zorg nodig heeft.’  

‘Ze heeft geen thuis om naar terug te keren en haar familie hier – ook zonder papieren – worstelt om te overleven. Als haar gezondheid het toelaat, probeert ze nog steeds wat kleine klusjes te doen. Ze geeft haar wekelijkse voedselpakket af aan haar huisbaas als bijdrage aan de huur, anders redt ze het niet. Wat zij en haar familie zelf dan eten? “Elk weekend is er een bruiloft of begrafenis in de kerk. Wij gaan voor de restjes.”’ 

Alleenstaande moeder  

Ook alleenstaande moeder Rose staat op Dominique’s netvlies gebrand. ‘Ze heeft in haar leven heel wat lastige keuzes moeten maken. Sommigen pakten verkeerd uit, veel waren het gevolg van haar moeilijke omstandigheden. Waar zij vandaan komt wordt zwangerschap soms gezien als een manier om een partner te binden. Ze heeft het drie keer geprobeerd. Geen van de vaders bleef. Ze voedt haar kinderen alleen op, zo goed als zij kan.’ 

‘Nu is ze weer zwanger, deze keer per ongeluk. Ze overwoog een abortus en heeft dit met de pastoor besproken. Hij was één van de weinige mensen die ze vertrouwde maar helaas pakte dit niet goed uit. In plaats van troost te bieden dreigde hij met hel en verdoemenis, noemde haar een moordenaar, zei haar aan te geven bij de politie en dat ze het land uitgezet zou worden.’ 

‘Ze probeert haar 13-jarige dochter te beschermen tegen mannen die haar vertellen dat “ze nu een vrouw is”. Ze houdt haar 11-jarige zoon goed in de gaten en probeert zo te voorkomen dat hij geronseld wordt door drugsdealers. Ze durft niet om hulp te vragen, niet omdat ze het niet nodig heeft, maar omdat ze doodsbang is dat instanties haar kinderen zullen weghalen.’

Wegwerpartikelen

‘Deze mensen worden gezien als wegwerpartikelen. Neem de twee mannen die van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat werkten aan het opknappen van een winkel, om vervolgens elk 20 euro te krijgen. Toen ze protesteerden, grijnsde de werkgever en zei: “Als je niet tevreden bent, ga je maar naar de politie.” Of de Braziliaanse vrouw die een kamer tegen gereduceerde huur vond in ruil voor huishoudelijk werk en koken, maar de kamer had geen slot en de huisbaas verwachtte ’s nachts ‘extra diensten’.’ 

‘Of de 17-jarige Samuel die in een restaurant werkte en een pan kokend water over zijn arm heen kreeg. De eigenaar duwde hem zonder enige behandeling de achterdeur uit en dreigde achter hem aan te komen als hij iemand zou vertellen waar dit was gebeurd. Hij was zo bang dat hij niet naar het ziekenhuis durfde te gaan. Het kostte ons veel moeite hem zover te krijgen. Dat is nu bijna een jaar geleden. Hij heeft er een lelijk litteken aan overgehouden, maar verder gaat het oké.’  

Moderne slavernij 

Dominique benadrukt: deze mensen weten dat ze geen verblijfsvergunning krijgen. ‘Ze zijn hier gekomen om geld te verdienen voor zichzelf of hun familie. Of om hun kinderen goed onderwijs te kunnen geven. Ze willen niets liever dan legaal werken, maar mogen dat niet. En ondertussen kan Nederland niet zonder hen. Ze leveren een belangrijke bijdrage aan onze economie, maar krijgen er niks voor terug. Geen bescherming, geen pensioen, geen vangnet. Het is moderne slavernij.’  

‘Ook beleidsmakers, de overheid en maatschappelijke organisaties zelf verliezen de menselijkheid soms uit het oog. Lydia, Rose en Samuel zijn de mensen achter de cijfers. Achter elke euro die we vragen en elke actie die we ondernemen. Ons werk mag dan vertaald worden in spreadsheets, budgetten en rapporten, maar in de kern gaat het over mensen. Mensen die onzichtbaar zijn. Mensen die ongelooflijk veerkrachtig zijn. Mensen die waardigheid, veiligheid en zorg verdienen. Dit zijn de mensen voor wie we het doen, en de redenen waarom we daarmee door moeten gaan. ’