Armoedeaanpak in Nederland

Vragen over armoede in Nederland

• 1. Het valt toch wel mee met de armoede, zolang je nog bezittingen hebt?

  Uit onderzoek blijkt het niet mee te vallen. Armoede vormt een grote drempel voor deelname aan de samenleving. Het is slopend en ziekmakend. Mensen die in armoede leven, overlijden gemiddeld 6 jaar eerder en zijn langer ziek dan rijkere medelanders. Dat lees je in dit rapport van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving.

  Bezittingen zeggen lang niet alles over iemands situatie. Dat lees je bijvoorbeeld in dit persoonlijke verhaal van Anita en Staats, een gezin met 3 jongvolwassen kinderen. Ze moeten eten van €150 per maand en zitten door hun situatie muurvast. Ondanks hun bezittingen, zoals een eigen huis, leven ze in armoede. Soms is hun vraag aan het eind van de maand: kunnen we eten kopen of moeten we de rekening betalen?

• 2. Je kan toch werken om uit de armoede te komen?

  Werken is geen garantie om uit armoede te komen. In Nederland is 5,3% van de werkenden arm. Daarnaast zijn er mensen die om verschillende redenen niet kunnen werken. Ook zijn er mensen voor wie het financieel ongunstig is om vanuit de bijstand te gaan werken, maar die juist de overstap maken. Want werk betekent voor mensen veel meer dan geld verdienen. Het is dagbesteding, je nuttig voelen, een bijdrage leveren aan de maatschappij. Daarover lees je meer in dit interview met lector Roeland van Geuns, die het onderzoek Gewoon geld geven uitvoert.

  Daarnaast legt Van Geuns uit dat er een groot misverstand bestaat over mensen in de bijstand. Namelijk dat ze niks zouden doen, terwijl het heel tijdrovend is om alle eindjes aan elkaar te knopen. Als je geen geld hebt, ga je alle winkels af op zoek naar de laagste prijs. Ook allerlei gezondheidsproblemen zijn tijdrovend. Lees in dit artikel wat het betekent als je leeft in de bijstand. Uit onderzoeken blijkt ook dat mensen in armoede veel vrijwilligerswerk doen, wat ook kosten met zich meebrengt.

  Lees ook het heftige verhaal van Cindy en haar gezin, die van €70 in de week alles moeten kopen: van eten en toiletartikelen tot het uitje met school. Over de zorgen, tegenslagen en juist het vrijwilligerswerk dat Cindy op de been houdt.

• 3. Hoe kijkt Kansfonds aan tegen de giftendrempel vanuit gemeenten en wat is er de toegevoegde waarde van?

  Mensen in bijstand hebben te weinig bestaanszekerheid om hun leven op een constructieve manier in te richten. De giftendrempel geeft ruimte om naar de ander om te zien, door iets te geven (zoals boodschappen, een geldbijdrage, cadeaubon etc.), zonder dat de ontvanger daarover meteen een boete betaalt of de gift verrekend wordt met de uitkering. Dit is een eerste stapje. Kansfonds vindt het beter om mensen structureel bestaanszekerheid te bieden. We weten namelijk dat mensen die een uitkering ontvangen, maar ook mensen die moeten rondkomen van een minimuminkomen (werkende armen) structureel geld tekortkomen. Terwijl de vaste lasten structureel toenemen, gebeurt er met het wettelijk minimumloon, de bijstandsnorm en de toeslagen iets heel anders. Die houden met die verhoging geen gelijke tred. De in het regeerakkoord van 2021 voorgestelde verhoging van het minimumloon en de bijstand is zelfs onvoldoende om de inflatie van ongeveer 3% per jaar te compenseren, zeker gezien de enorme stijging van de huidige energieprijzen. Daardoor komen de huishoudens in armoede structureel geld tekort.

• 4. Hebben jullie voorgaande jaren geld weggegooid met het steunen van projecten voor gezinnen in armoede als je nu een andere aanpak gaat hanteren?

  Via onze projecten kregen ouders en kinderen hulp om hun veerkracht en zelfvertrouwen te vergroten. En om mee te doen in de samenleving. De externe evaluatie van het Verweij-Jonker Instituut beoordeelde onze inspanningen met een prachtig rapportcijfer: een 9. We hadden veel toegevoegd in het leven van de mensen die meededen aan de projecten. Zo vonden ouders steun bij elkaar en konden ze hun dagelijkse problemen beter aan. Ook de kinderen waren positief en alle beetjes hielpen hen verder. Zoals hulp bij lezen en de weg vinden naar de bibliotheek.

  Toch deden we naar ons eigen idee niet genoeg. Want uiteindelijk veranderde het niet de oorzaak van de situatie van de gezinnen: ze leefden nog steeds in armoede. We deden de dingen dus goed. Maar deden we wel de goede dingen, als we ons alleen blijven inzetten om de effecten van armoede zoveel mogelijk te dempen? Als gebrek aan geld mensen in de armoede houdt, waarom zorgen we er dan niet voor dat zij meer te besteden krijgen? Daarmee pakken we de oorzaak aan en niet alleen de effecten. Toen is het idee van Gewoon geld geven ontstaan.

• 5. Hoe vindt Kansfonds dat armoede bestreden moet worden?

  We focussen op het bieden van bestaanszekerheid en dat is een fundamenteel andere zienswijze dan die van armoedebestrijding. Bestaanszekerheid gaat uit van het bieden van een stabiele basis, met zekerheid en keuzevrijheid. Armoedebestrijding is veelal gericht op het verzachten van armoede of het verminderen van de negatieve gevolgen. Dit is zeker van belang, alleen willen wij als fonds een stap verder. Gewoon geld geven levert nieuwe inzichten op om armoede daadwerkelijk tegen te gaan.